آموزش و پرورش یا تعلیم و تربیت دارای مفهوم و کاربردی گسترده و پیچیده، و در نتیجه مبهم است. در تعریف این مفهوم، نه تنها میان مردم عادی، بلکه میان صاحب‌نظران تعلیم و تربیت هم اختلاف‌نظر وجود دارد. همچنین مفاهیمی مانند سوادآموزی، کارآموزی، بارآوردن، پروردن، تأدیب، اجتماعی کردن، و ... نیز جزئی از آموزش و پرورش محسوب می‌شوند یا با آن همپوشی دارند.

تاکنون تعریف واحد یا جامع و مانعی از آموزش و پرورش به دست نیامده است و اهل نظر، هر یک بر پایه تفکرات و تجربیات خود، تعریفی از آن ارائه داده‌اند. دربارهٔ مفهوم آموزش و پرورش باید در نظر داشت که آموزش و پرورش منحصر به افراد، زمان، مکان، یا عمل خاصی نیست. یعنی به‌طور مشخص آموزش و پرورش منحصر به مدرسه، کودکان، یا آموزش دروس خاصی نیست، بلکه آموزش و پرورش برای همه، و در هر زمانی (ز گهواره تا گور) و هر مکانی است.